Multithumb found errors on this page:

There was a problem loading image http://suwda.ir/wp-content/uploads/2016/02/792647-300x187.jpg
There was a problem loading image http://suwda.ir/wp-content/uploads/2016/02/792647-300x187.jpg
There was a problem loading image http://suwda.ir/wp-content/uploads/2016/02/792646-300x184.jpg
There was a problem loading image http://suwda.ir/wp-content/uploads/2016/02/792646-300x184.jpg
There was a problem loading image http://suwda.ir/wp-content/uploads/2016/02/792645-300x187.jpg
There was a problem loading image http://suwda.ir/wp-content/uploads/2016/02/792645-300x187.jpg

13 2 12 1046464 1 1

تورکمن نیوز - آداب و رسوم: ذکر خنجر نوعی مراسم آیینی یا کیشی - مذهبی است و بدون تردید از قدمت بسیار زیادی برخوردار است.

این مراسم به صورت گروهی انجام می‌شده است. در دوران قبلاز اسلام، اقوام آسیای مرکزی بیش تر از طریق گله‌داری و شکار امرار معاش می‌کرده‌اند. این گونه شرایط اقتصادی و اجتماعی، ایجاب می‌کرد که آن‌ها برای مبارزه با دشمنان، چه در داخل و چه در خارج از مرزهای شان ، یا دفع حیوانات وحشی و دیگر خطرهایی که آن‌ها را تهدید می‌کرد، آمادگی لازم را کسب نمایند.

بدین منظور، الزاماً، انواع فنون دفاعی (کشتی)، کاربرد صحیح انواع اسحه مثل شمشیر، تیر و کمان و هنر سوارکاری ، حمله و دفاع ،جنگ و گریز را می‌آموخته‌اند.

مراسم ذکر خنجر نیز برای رسیدن به همین هدف‌ها انجام می‌شده است.


792647

 

گروه هنرمند ذکر خنجر استان گلستان در جشنواره موسیقی فجر

 

به عبارت دیگر این مراسم ، با توجه به اعمال خارق العادۀ آن ، آمادگی لازم را به منظور مقابله با دشمنان و خطرهای ناشی از آن ها ، ایجاد می کرده است . گرفتن خنجر توسط غزل خوان در مراسم ذکر ، احتمالاً بازمانده ای از سنت کهن ذکر خنجر است . برخی بر این عقیده اند که مراسم پری خوانی در دوران قبل از اسلام و آیین شمنی ، مبنای مراسم نمایشی – هنری ذکر جنجر محسوب می شود . پُرخوان خوانی در گذشته ، رقص خنجر نام داشته است . با ترویج دین مبین اسلام در آسیای مرکزی و تحولات ناشی از آن ، مراسم ذکر خنجر نیز در جهت بقا و تداوم سنت کهن خود و با تاثیر پذیری از شرایط جدید ، ملزم به تطابق با این شرایط می شود و به صورت مراسمی مذهبی یا آیینی (ریتوئل) تغییر می یابد.
براین اساس ، ذکرخنجر ، تنها عنوان ذکر الله را کسب می کند و مراسم آن ، صرفاً در جهت تقرب به پروردگار انجام می شود . در این تکامل یا تغییر پذیری ، به ویژه حوزه های علمیۀ بخارا وظیفۀ عمده ای را به عهده داشته اند . بنابراین ،عنوان ذکر یا رقص خنجر در بارۀ این مراسم ، مصداق نمی یابد . چگونگی ارائه مراسم را ، آن گونه که استاد موسی جرجانی توضیح داده است ، در زیر بیان می کنیم :

 

مراسم ذکر به صورت گروهی انجام می شود و یک رهبر یا غزل خوان ، آن را هدایت می کند . تعداد افراد گروه معمولاً ده نفر است ، اما در این مورد محدودیتی وجود ندارد . مراسم در فضای باز یا در محیط بسته برگزار می شود . قبل از شروع ،افراد شرکت کننده در دو ردیف به فاصلۀ تقریباً دو متر در مقابل یکدیگر قرار می گیرند . رهبر گروه طوری در مقابل آن ها قرار می گیرد که شرکت کنندگان می توانند چگونگیِ خواندن شعرها یا حرکات دست هایش را هنگام رهبری مراسم مشاهده کنند . گاهی افراد شرکت کننده ، دایره وارد کنار یکدیگر می ایستند و غزل خوان در محیطی دور از آن ها مراسم را شروع و رهبری می کند.

 

792646

 

 

شعرهای ذکر ، معمولاً از عارفانی مثل صوفی الله یار ، مشرب و نوایی (امیر علیشیر نوایی) است . بیت های غزل پس از چند دقیقه با حرکات دست و ریتم ناشی از آواز رهبر همراهی می شوند . ذاکران نیز با حرکات دست ، سر و گردن و ایجاد صدای مخصوص گلو یا حنجر ، رهبر مراسم را همراهی می کنند .

 

792645

 

این حرکات موزون ، اگر در حالت ایستاده آغاز شوند ، «دورماغزل» یعنی غزل در حالت ایستاده ، نام دارند . حرکات مزبور ، هنگام چرخش گروه ، ابتدا بصورت «یکه دِفِم» و بعد «اوچ دِفِم» ادامه می یابند . دِفِم ، برخورد ضربه های پا به زمین است . این برخورد یک یا سه بار و هربار بصورت خاصی انجام می شود . در اجرای این حرکات رقص گونه ، افراد گروه همزمان با ریتم اشعار غزل خوان ، کمی خم می شوند و با گذاشتن یک پا به جلو و سپس به عقب ، مسیر دایره شکلی را با حرکات موزون و ریتمیک خود طی می کنند . پس از گذشت چند دقیقه ، ریتم اشعار غزل خوان سرعت می یابد . شرکت کنندگان نیز همگام با او ، کم کم ، به حرکات موزون خود سرعت می دهند . بدین ترتیب ذکر به اوج خود می رسد . در پایان مراسم ، افراد شرکت کننده ، رهبر گروه را در میان خود می گیرند و با خنجرهایی که به کمربندهای شان بسته شده است ، او را در جهت ارتفاعی بالا هدایت می کنند و مراسم به پایان می رسد . ذکر الله حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به طول می انجامد . این مراسم با فرقۀ درویشان نقشبندیه مرتبط به نظر می رسد . دو غزل متعلق به مراسم مذکور را در زیر می آوریم :

 

آوانگاری :

 

مــــــــعرفت نینگ گــــــــلزاری  *** مــــــــــلا بازار دیــــــوانـــه

عــــــاشق لرنینگ ســـرداری  ***  مــــــــــلا بازار دیـــــــوانه

یـــــوقدر اصلاً کـــینه سی *** بــــــحر عرفان ســــینه سی

نـــــــــوری حـــق نینگ آیـــنه سی *** مـــــــلا بازار دیـــــوانه

جـــــــایلاری در نــــــــمنگان *** حــــق یـــولنده جـــان بـــــرگان

مـــــــریدلرنه ســــــینه غــــان *** مـــــلا بازار دیوانه

ایـــــچلار یـــــدور دولی نـــور *** پـــــــــیرلاری دور بـــــــهادر

بــــــــخاراده اول مشهور *** عشـــق اودیـــنه پروانه

یــــول یـــوریسه ســــرسانه *** مـــــلا بازار دیوانـــــه

ترجمه :

گلزار معرفت ها *** ملا بازار دیوانه

و سرآمد عاشقان است *** ملا بازار دیوانه

سینه اش دریای عرفان است *** و کینه در آن جایی نیست

و سیمایش آینیۀ رحمت است *** این ملای سرگشته

موطن اون نمنگان است *** و در راه حق جان باخته

و برای مریدانش سنبل و شیداست *** این ملای پاک باخته

درویش پر از نور الهی است *** و خود مرید شیخ بهادر است

و او در بخارا هم مشهور است *** این ملای سرگشته

مشرب گرچه خود سرگشتۀ الله است *** همچون پروانه به دور معبود خود می گردد

اما شیفتۀ راه این عارف سرگشته است *** ملا بازار دیوانه

شاعر : نوایی (امیر علیشیر نوایی)

آوانگاری و ترجمه فارسی : موسی جرجانی

 

آوانگاری :

آی کـــــــــرم بـــــابا کـــــرم *** قــــادیر خــدای ســـندان مدد

بـــارچــــه لرنینگ عــــــطاسی *** آدم حــــوا ســــندان مدد

هــم عـــاشق دیر هـــم درویش *** قلما سرینگا تشــــویش

باشاگـــلان مشکــل ایش *** آســـمان ایــــله یــــا الله

ترجمه :

ای خدای یکتا که به همه چیز قادری و کرامت تو شامل همه است *** از تو مدد می خواهیم

ای آدم و حوا که نسل ما از شما است *** از شما مدد می خواهیم

هم عاشق است هم درویش *** هرگز تشویش به خود راه مده

خدایا بدان که مابندگان عاجز و عاشق تو ایم *** بنابراین مشکلات را بر ما آسان فرما

 

آونگاری دیگر از ذکر خنجر :

 

ایا دوثلار، برادر لار، الیمدان شونقاریم اوشدی

توتای دیثم قولیم یتمز، ایکی باقیم اوزلیپ قاشدی

آمین خدا، آمین- هو، ها، هو

ای کریم بو یا کریم، قادر خدا ثندان مدد

بارچا لارینگ آتاثی، آدم حوّاثندان مدد

هر نه بولقای کل عالم، انبیا ثندان مدد

فخر عالم، حق حبیبی، مصطفی ثندن مدد

هو، ها، هو

ای آّلاّی ای آّلاّی ای آّلاّی ای آّلاّی

ای گوزیم ثنی، ای گوزله یار- ای دیلیم ثنی

ای ثوزیله یار- ای قلبیم ثنی ای ایسته یار

آلاّی آلاّی آلاّی

ایسته یار ای آلاّی آلاّی

ایسته یار هو، ها، هو

ترجمه فارسی :

ای یاران! ای برادران! شاهین من پر کشید و رفت.

قادر نیستم بگیرمش، چون که دستهایم از تنم جداست.

ای خدا! ایمان آوردم به تو، ایمان آوردم به تو، هو، ها، هو

خداوندا! تو کریمی، تو توانای رحیمی

یاری ام ده، ای آدم ابولبشر: ای حوا!

یاری ام ده، ای رسول کاینات! یاری ام ده.

ای فخر زمان، ای حبیب خدا، ای مصطفی (ص) یاری ام ده.

هو، ها، هو

ای خدا، ای خدا، ای خدا

چشمانم دیدار تو را می جوید، زبانم گفتار تو را می پوید

ای خدا، ای خدا، قلبم حضور تو را می طلبد.

ای خدا، ای خدا

تو را می خواهم، تو را می خواهم، هو، ها هو

 

مراسم ذکر الله یا خنجر را نه فقط مردان ، بلکه زنان نیز برگزار می کردند . اشعار مراسم ذکر زنان تقریباً به متن هودی (لالایی) شهباهت داشته است . در گذشته مراسم کیشی – مذهبی ذکر در عیدها ، جشن عروسی ، جشن تولد ، ختنه سوران ، جشن آق قوین یا آق آش ، ساختن آلاچیق جدید ، یعنی در همان مراسم متعلق به اجرای تویدوک نیز اجرا می شده است . گروه حمید پور محمد (غفور پور محمدی) بیش از ۴۰ سال است که این سنت کهن را علی رغم مشکلات زیاد ، همچنان حفظه کرده و با اجرای آن ، به اصالت آن تداوم بخشیده است .

 

پ ن :

مشرب دیوانه

#در ایام گذشته ، افرادی توبره بر گردن به درب خانه ها رجوع می کردند تا مایحتاج زندگی روزمرۀ خود را با گرفتن پول غذا و غیره تامین نمایند . این افراد بدون آن که تقاضای خود را به زبان آورند ، با کوبیدن درب خانه ها ، اشعاری در مدح و ذکر پرودگار می خواندند . این افراد را «دیوانه» می خواندند . بی شک دادنِ عنوانن «دیوانه» به معنای عدم تعادل روحی – روانی این افراد نبوده است ، بلکه به دلیل عشق و علاقه مفرط به پرودگار ، آنها را دیوانه می خواندند .

 

 

نویسنده و گرداورنده : عادل خدرخوجه

منابع :

موسی جرجانی ، نگرشی بر ساز نی ترکمن ،نسخه خطی

موسی جرجانی مطالبی در مورد نمایش هنری اسلامی به نام ذکر خنجر دربین ترکمن ها ، نسخه خطی

منصور آق . ذکر خنجر ، مجلۀ شعر شماره ۲۱ ، سال چهارم ، بهار ۱۳۷۶ ص ۱۳۷-۱۳۴

مطالب مرتبط:

قبایل باستانی ترکمنستان و پیدایش قوم ترکمن

شباهت نوشابه و هروئین

پسروی و ورود فاضلاب شهری به دریای خزر، علت بوی تعفن در ساحل

3 مدال ورزشکاران گلستان در رقابت‌های تنیس روی میز جانبازان و

سفیران عمران و توسعه پا در رکاب خدمت به مردم

برگزاری مراسم تودیع و معارفه فرمانداری گنبدکاووس تا ساعاتی د

نوشتن دیدگاه

نظراتی که حاوی توهین یا افترا می‌باشند، منتشر نخواهند شد.
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
با توجه به آن که امکان موافقت یا مخالفت با محتوای نظرات وجود دارد، معمولا نظراتی که محتوای مشابه دارند، انتشار نمی‌یابند.
نظرات منتشر شده مخاطبین به منزله تایید یا رد آن توسط تورکمن‌نیوز نیست و تنها در جهت رعایت حقوق نظر دهندگان انتشار می‌یابد.

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

Daevat Be Hamkari

shams01

آخرین خبرها

دعوت به همکاری

Hamkari Daevat02

Agahi Paziresh

bazar banner2

Banner001

Berenj Jahed

 

 

 

 

 

 

 

Kanal Telgeram